Επιμέλεια έκδοσης: Γκίκας Χαρδούβελης, Tάσος Αναστασάτος, Κώστας Ε. Βορλόου, Τηλέμαχος Ευθυμιάδης
‘Εκδοση: Οικονομία & Αγορέσ, Τόμος ΙΙΙ, Τεύχος 4, Απρίλιος 2008
Εισαγωγή:
Το παρόν ειδικό τεύχος της μηνιαίας έκδοσης ερευνητικών δοκιμίων «Eurobank Research: Οικονομία & Αγορές», είναι αφιερωμένο στην ημερίδα της Eurobank EFG που έγινε στις 3 Απριλίου με θέμα «Future trends in International Trade and Transportation» (Μελλοντικές Τάσεις στο ∆ιεθνές Εμπόριο και τις Μεταφορές). Η ημερίδα αποτελεί συνέχεια των συνεδρίων
των τελευταίων ετών, που οργανώνει με επιτυχία η ∆ιεύθυνση Οικονομικών Μελετών & Προβλέψεων, με προσκεκλημένους διακεκριμένους ομιλητές από το εξωτερικό και την Ελλάδα. Τα συνέδρια αυτά στοχεύουν στη συστηματική και ολοκληρωμένη ενημέρωση του κοινού για κρίσιμα θέματα, που αφορούν στην οικονομία, τις αγορές, την κοινωνία και την οικονομική πολιτική. Στο παρελθόν, αντίστοιχες ημερίδες επικεντρώθηκαν σε θέματα, όπως η αγορά ακινήτων, ο τουρισμός, οι διεθνείς οικονομικές εξελίξεις, η σύγκριση Ελλάδας-Ιρλανδίας, κ.ά. Το θέμα της ημερίδας είναι επίκαιρο όσο ποτέ, καθώς η παγκόσμια οικονομία διέρχεται φάση επιβράδυνσης έπειτα από αρκετά χρόνια αλματώδους μεγέθυνσης, γεγονός που αυξάνει τις ανησυχίες για μια ακόμα μεγαλύτερη επιβράδυνση στο εμπόριο και τις μεταφορές. Τέσσερις διεθνούς κύρους και ακαδημαϊκής δράσης επιστήμονες και σύμβουλοι, τόσο από τον ακαδημαϊκό όσο και τον ιδιωτικό τομέα, εκλήθησαν να εκφράσουν τις απόψεις και προβλέψεις τους στην ημερίδα της Eurobank, μέσα στην κατάμεστη αίθουσα συνεδριάσεων του Μουσείου Γουλανδρή στο Κεφαλάρι. Πρώτος ομιλητής, ο ∆ρ. Nicholas Lardy, από το διεθνούς φήμης ίδρυμα οικονομικής ανάλυσης Peterson Institute for International Economics, μίλησε για την εξέλιξη του διεθνούς εμπορίου και το ρόλο της Κίνας. Τόνισε ότι η Κίνα αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, μια εικόνα που πιθανόν να
αλλάξει στο μέλλον. Το εμπόριο της Κίνας, από 25% ρυθμό ονομαστικής ετήσιας αύξησης που είχε τα τελευταία έτη, αναμένεται να αναπτυχθεί στα επόμενα 2-3 χρόνια με ρυθμούς της τάξης του 15%-20%. Η πτώση αυτή στο ρυθμό αύξησης του εμπορίου αναμένεται να επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας στο σύνολό της. Ωστόσο, η αναμενόμενη οικονομική επιβράδυνση θα είναι ασθενέστερη, αν η Κίνα ανατιμήσει το νόμισμά της ταχύτερα από το άμεσο παρελθόν και ενισχύσει την εσωτερική της κατανάλωση.
∆εύτερος ομιλητής ήταν ο ∆ρ. Gene Huang, Επικεφαλής Οικονομολόγος (Chief Economist) της εταιρείας μεταφορών FEDEX των ΗΠΑ. O ∆ρ. Huang ήταν ιδιαίτερα αισιόδοξος για το μέλλον του κλάδου των αερομεταφορών, παρά τα έντονα σημάδια μιας διεθνούς οικονομικής επιβράδυνσης. Μίλησε για τριπλασιασμό του στόλου των αποκλειστικών αεροσκαφών μεταφοράς εμπορευμάτων (cargo). Ιδιαίτερα για την Κίνα, τόνισε ότι οι αερομεταφορές εμπορευμάτων εντός της χώρας θα αυξηθούν κατά 15,1% στα επόμενα πέντε χρόνια. Η ραγδαία αυτή ανάπτυξη του κλάδου αερομεταφορών παγκοσμίως, απαιτεί τεράστιες επενδύσεις σε υποδομή (αεροδρόμια, αεροσκάφη, κλπ.), ενώ οδηγεί σε μεγάλη αύξηση της ζήτησης για καύσιμα και προσωπικό. Οι προκλήσεις θα είναι μεγάλες στο εγγύς μέλλον, αλλά ο κλάδος θα γνωρίσει μεγαλύτερη άνθηση και επέκταση. Τρίτος προσκεκλημένος ομιλητής ήταν ο κ. Paal Monsen, σύμβουλος και Managing Partner της Marsoft International A.S., του μεγαλύτερου συμβουλευτικού group στον κλάδο της ναυτιλίας. Ο κ. Μοnsen παρουσίασε τις προβλέψεις του για τον κλάδο της ναυτιλίας, επικεντρωνόμενος σε μια σειρά από προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει στα επόμενα χρόνια. Τόνισε ότι μια επικείμενη μείωση
των εξαγωγών της Κίνας, λόγω της παγκόσμιας οικονομικής επιβράδυνσης, θα έχει περισσότερο αρνητικές επιπτώσεις στις θαλάσσιες μεταφορές εμπορευμάτων από ό,τι στις χερσαίες και αεροπορικές μεταφορές. Εκτίμησε ότι η μεγέθυνση του παγκόσμιου στόλου πλοίων ξηρού φορτίου αναμένεται να επιταχυνθεί σε διψήφιους ετήσιους ρυθμούς (11%) έως το 2011 ενώ μεγάλος θα είναι και ο ρυθμός αύξησης των πετρελαιοφόρων (κοντά στο 8%). Επιπλέον, ο στόλος πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων σχεδόν θα διπλασιαστεί στα επόμενα 5 χρόνια. Αυτή η υπερβολικά ταχεία μεγέθυνση του εμπορικού στόλου ήδη επιφέρει σημαντικές πιέσεις στα ναυπηγεία και στα εμπορικά λιμάνια, όπου πλέον οι υποδομές αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στην παγκόσμια ζήτηση. Στο δείπνο που ακολούθησε, μίλησε η διεθνούς φήμης οικονομολόγος και πανεπιστημιακός ∆ρ. Anne Krueger, η οποία διετέλεσε πρόσφατα και ως Αναπληρώτρια ∆ιευθύντρια στο ∆ιεθνές Νομισματικό Ταμείο (2001-2006). Η ∆ρ. Krueger, ειδικός σε θέματα διεθνούς εμπορίου και προστατευτισμού, μίλησε για την παγκοσμιοποίηση, την Κίνα, το διεθνές εμπόριο, τους κινδύνους που επιφυλάσσει το μέλλον και τις προκλήσεις της τρέχουσας οικονομικής κρίσης, τόσο στις αναπτυγμένες όσο και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Η ∆ρ. Krueger ήταν πολύ αισιόδοξη για το μέλλον του διεθνούς εμπορίου. Tόνισε την επιτακτική ανάγκη να εξαλειφθούν σταδιακά οι περισσότεροι εμπορικοί φραγμοί, να υπάρξει θετική κατάληξη στις συζητήσεις του «Κύκλου της Ντόχα» και να αποφευχθούν από τα κράτη και τις πολιτικές ηγεσίες οι πρακτικές προστατευτισμού
που διεθνώς θα αναχαιτίσουν τους ρυθμούς της εμπορικής και, κατ’ επέκταση, της οικονομικής ανάπτυξης. Ως παράγοντα κινδύνου αναγνώρισε τις έντονες πληθωριστικές πιέσεις στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και εκτίμησε ότι συνεχιζόμενες αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας αυξάνουν το κόστος μεταφορών και μειώνουν τους ρυθμούς αύξησης των εμπορικών όγκων. Το πρόβλημα θα είναι μεγαλύτερο στις αναπτυσσόμενες οικονομίες που είναι πιο ενεργοβόρες και, συνεπώς, πιο ευάλωτες σε τέτοιου είδους αύξησης των τιμών.
Συνοπτικά, η κοινή πρόβλεψη από όλες τις ομιλίες είναι ότι οι κλυδωνισμοί στην παγκόσμια οικονομία που συνεπάγονται η χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2008 και ο παγκόσμιος
πληθωρισμός, ενδέχεται στο άμεσο μέλλον να επιβραδύνουν σημαντικά τους ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης που γνώρισε πρόσφατα το παγκόσμιο εμπόριο. Μεσο-μακροπρόθεσμα όμως, το διεθνές εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών θα συνεχίσει να ανθεί, ιδιαίτερα με την κατάργηση των εμπορικών φραγμών και τη μεγέθυνση των αναπτυσσόμενων οικονομιών, οι οποίες εξελίσσονται ραγδαία σε κύριο μοχλό παγκοσμίου ανάπτυξης και ευημερίας.
Κατεβάστε την μελέτη Μελλοντικές Τάσεις στο ∆ιεθνές Εμπόριο και τις Μεταφορές σε pdf