Δείκτες Aβεβαιότητας για την Ελλάδα
των
Γ. Καράλα, Δ. Καραναστάση, Π. Σαμαρτζή και Γκ. Χαρδούβελη
Τα στοιχεία για το γενικό δείκτη EPU και των υποδεικτών διατίθενται εδώ καθώς και στο www.policyuncertainty.com. Οι δείκτες ενημερώνονται ανά μήνα.
Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε και στο άρθρο “Economic Policy Uncertainty, Political Uncertainty and the Greek Economic Crisis“.
________________________________________________________________________________________________________________________________
Ο δείκτης Αβεβαιότητας για τη Χάραξη Οικονομικής Πολιτικής (EPU) καθώς και οι υπόλοιποι δείκτες που περιγράφονται στη συνέχεια και είναι όλοι διαθέσιμοι σε μορφή excel, κατασκευάζονται με βάση το σύνολο των άρθρων (άνω του μισού εκατομμυρίου έως σήμερα), τα οποία δημοσιεύτηκαν από τον Ιανουάριο του 1998 έως και τον πλέον πρόσφατο μήνα, σε τέσσερις ελληνικές εφημερίδες στην ελληνική γλώσσα. Οι εφημερίδες αυτές είναι:
- “Το Βήμα”,
- “Τα Νέα”,
- “Ναυτεμπορική”
- “Καθημερινή”.
Τα υπό διερεύνηση άρθρα δημοσιεύονται σε ηλεκτρονική μορφή στις ιστοσελίδες των εφημερίδων. Οι δείκτες ανανεώνονται από την ομάδα των τεσσάρων ερευνητών (Γ. Καράλα, Δ. Καραναστάση, Π. Σαμαρτζή και Γκ. Χαρδούβελη) κάθε μήνα, προσθέτοντας μία επιπλέον παρατήρηση ανά δείκτη, αυτή του πλέον πρόσφατου μήνα που μόλις έληξε. Η μεθοδολογία κατασκευής των δεικτών ακολουθεί την εργασία των Baker, Bloom και Davis (Quarterly Journal of Economics (2016)).
Οι δείκτες που κατασκευάζονται και που περιγράφονται στη συνέχεια είναι οι ακόλουθοι:
- EPU Economic Policy Uncertainty
- EU Economic Uncertainty
- POLU Political Uncertainty
- EPUM Monetary Policy Uncertainty
- EPUF Fiscal Policy Uncertainty
- EPUD Public Debt uncertainty
- EPUT Tax Uncertainty
- EPUC Currency Uncertainty
- EPUB Banking Uncertainty
- EPUP Pension Uncertainty
Περιγραφή Κατασκευής των Δεικτών
i) Ξεκινούμε με την περιγραφή της κατασκευής του πρώτου και κύριου δείκτη, του δείκτη Αβεβαιότητας για τη Χάραξη της Οικονομικής Πολιτικής ή Economic Policy Uncertainty (EPU). Η κατασκευή ξεκινάει με την καταγραφή του αριθμού των άρθρων ανά εφημερίδα και ανά μήνα, τα οποία περιέχουν τουλάχιστον έναν όρο από κάθε μία από τις ακόλουθες τρεις κατηγορίες όρων που σχετίζονται με τις έννοιες: (1) αβεβαιότητα, (2) οικονομία και (3) χάραξη πολιτικής:
(1) Αβεβαιότητα – “αβεβαιότητα”, “ασάφεια”, “αμφιβολία”, “ανησυχία”.
(2) Οικονομία – “οικονομία”, “οικονομικό”.
(3) Χάραξη Πολιτικής – “βουλή”, “νομοθεσία”, “κυβέρνηση”, “Τράπεζα της Ελλάδος”, “κεντρική τράπεζα”, “μεταρρύθμιση”, “διαρθρωτικές αλλαγές”, “νόμος”, “υπουργός”,”πρωθυπουργός”, “Μαξίμου”, “έλλειμμα”, “απορύθμιση”, “κανονιστικό πλαίσιο”, “Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς”, “Επιτροπή Ανταγωνισμού”, “συμβούλιο της επικράτειας”.
Ο αριθμός των άρθρων που περιέχουν τουλάχιστον μια λέξη από τις κατηγορίες (1), (2) και (3) σε συγκεριμένη εφημερίδα διαιρείται κάθε μήνα με το συνολικό αριθμό άρθρων της ίδιας εφημερίδας εκείνου του μήνα. Στη συνέχεια, τα μηνιαία αυτά ποσοστά ανά εφημερίδα «τυποποιούνται», δηλαδή διαιρούνται με την τυπική απόκλιση της χρονικής σειράς των μηνιαίων παρατηρήσεων από τον Ιανουάριο του 1998 έως και τον Δεκέμβριο του 2017. Κατόπιν υπολογίζεται ο μέσος όρος των τυποποιημένων ποσοστών ανάμεσα στις τέσσερις εφημερίδες, ο οποίος αποτελεί μια χρονική σειρά παρατηρήσεων από τον Ιαναουάριο του 1998 έως τον πλέον πρόσφατο μήνα. Τέλος, ο μέσος όρος των τυποποιημένων αυτών ποσοστών «κανονικοποιείται», δηλαδή μετασχηματίζεται γραμμικά ώστε να έχει μέσο όρο 100 για την περίοδο από τον Ιανουάριο του 1998 έως και τον Δεκέμβριο του 2017.
Στην ελληνική γλώσσα οι λέξεις εμφανίζονται με διαφορετικούς χρόνους και πτώσεις και ορισμένες φορές σε συντομευμένη μορφή. Όλες οι μορφές χρησιμοποιούνται στην κατασκευή του δείκτη.
Παρατηρήσατε στο γράφημα του δείκτη EPU (που παρατίθεται σε μορφή pdf) ότι στις αυξήσεις του αποτυπώνονται σημαντικά παγκόσμια γεγονότα, συμπεριλαμβανομένων των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου, του δεύτερου πολέμου στο Ιράκ ή το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης μετά την πτώχευση της Lehman Brothers. Καταγράφονται, επίσης, σημαντικά εγχώρια γεγονότα, όπως το ελληνικό αίτημα διάσωσης του 2010, οι εκλογές του 2012 και του 2015, το προγραμματισμένο αλλά μη πραγματοποιηθέν ελληνικό δημοψήφισμα του 2011 καθώς και το δημοψήφισμα του 2015. Στο δεύτερο ήμυσι του δείγματος, η μέση τιμή του EPU εμφανίζεται υψηλότερη. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε πρώτα από τη διεθνή χρηματοοικοονομική κρίση και στη συνέχεια από την ελληνική κρίση.
ii) Ο δεύτερος δείκτης, ο δείκτης Οικονομικής Αβεβαιότητας ή Economic Uncertainty (EU) βασίζεται σε άρθρα που περιέχουν τουλάχιστον έναν όρο από τις προηγούμενες ομάδες (1) και (2), που σχετίζονται με τις έννοιες της αβεβαιότητας και της οικονομίας. Η κατασκευή του δείκτη ακολουθεί ακριβώς την ίδια μεθοδολογία που περιγράφτηκε νωρίτερα για τον δείκτη EPU.
Το σύνολο των άρθρων που περιέχουν όρους από την ομάδα (1) και από την ομάδα (2) είναι εξ ορισμού περισσότερα από το σύνολο των άρθρων που περιέχουν όρους από τις ομάδες (1) και (2), καθώς και από την ομάδα (3). Με άλλα λόγια, το σύνολο των άρθρων από τα οποία κατασκευάζεται ο EPU είναι υποσύνολο του συνόλου των άρθρων που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή του EU. Κατά συνέπεια, ο δείκτης EU έχει υψηλή συσχέτιση με τον δείκτη EPU.
iii) Ο τρίτος δείκτης, ο δείκτης Πολιτικής Αβεβαιότητας ή Political Uncertainty (POLU), δημιουργείται χρησιμοποιώντας τουλάχιστον έναν όρο που αφορά την έννοια της αβεβαιότητας, δηλαδή από την ανωτέρω ομάδα (1), καθώς και έναν τουλάχιστον όρο από μια δεύτερη ομάδα λέξεων που αφορούν αποκλειστικά την πολιτική (ομάδα P).
(P) Πολιτική – “κάλπη”, “εκλογές”, “κόμμα”, “αυτοδυναμία”, “ακυβερνησία”, “αναλογική”, “δεδηλωμένη”, “βουλή”, “ολομέλεια”, “πολιτική αβεβαιότητα”, “πολιτική αστάθεια”, “πολιτική κρίση”, “πολιτικό αδιέξοδο”, “πολιτικές εξελίξεις”, “πολιτικό τοπίο”, “πολιτικό σκηνικό”, “κυβέρνηση”, “κυβερνητικός συνασπισμός”, “συμπολιτευση”, “συνκυβέρνηση”, “ψηφοφορία στη βουλή”, “ανασχηματισμός”, “δημοσκοπήσεις”.
Παρατηρήσατε οτι οι δύο δείκτες POLU και EPU χρησιμοποιούν ως κοινό συστατικό τους την ομάδα άρθρων, τα οποία περιέχουν όρους της κατηγορίας (1). Συνεπώς σχετίζονται μεταξύ τους. Επίσης, η πολιτική αβεβαιότητα ήταν ένα σημαντικό χαρακτηριστικό της κρίσης στην Ελλάδα, κυρίως λόγω της έντονης πολιτικής πόλωσης.
iv) Οι υπόλοιποι επτά δείκτες αποτελούν υποκατηγορίες του δείκτη EPU. Η κατασκευή τους γίνεται με την προσθήκη ενός τέταρτου κριτηρίου στα άρθρα, τα οποία ήδη ικανοποιούν τις προϋποθέσεις για συμπερίληψή τους στον EPU. Επομένως, κάθε υποδείκτης κατασκευάζεται από άρθρα που περιέχουν τουλάχιστον έναν όρο από τις ομάδες (1) αβεβαιότητα, (2) οικονομία και (3) χάραξη πολιτικής, και επιπλέον μιας τέταρτης ομάδας (4), που αντιπροσωπεύει την κάθε κατηγορία δείκτη. Οι επιλεγμένες λέξεις της κατηγορίας (4) είναι παρόμοιες με αντίστοιχες που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή παρόμοιων δεικτών για τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία.
Κατασκευάζονται πέντε βασικοί υποδείκτες του EPU:
- Αβεβαιότητα για τη Νομισματική Πολιτική (Monetary Policy Uncertainty EPUM),
- Αβεβαιότητα για τη Δημοσιονομική Πολιτική (Fiscal Policy Uncertainty EPUF),
- Αβεβαιότητα για το Νόμισμα (Currency Uncertainty EPUC),
- Τραπεζική Αβεβαιότητα (Banking Uncertainty EPUB)
- Αβεβαιότητα για τις Συντάξεις (Pension Uncertainty EPUP).
Η ομάδα (4) των λέξεων για τη κατασκευή του EPUF χωρίζεται περαιτέρω σε δύο υποσύνολα, τα οποία στη συνέχεια χρησιμοποιούνται για να δημιουργήσουν τους υποδείκτες της:
- Αβεβαιότητας για τη Φορολογική Πολιτική (Tax Uncertainty EPUT)
- και της Αβεβαιότητας για το Δημόσιο Χρέος (Public Debt Uncertainty EPUD).
Ομάδα (4) ανά κατηγορία υποδείκτη
EPUM – “επιτόκιο”, “euribor”, “κόστος χρήματος”, “νομισματική πολιτική”, “ποσοτική χαλάρωση”.
EPUT – “φορολογία”, “φόρος”, “φ.π.α.”, “ειδικός φόρος κατανάλωσης”, “τακτικά έσοδα”, “δημόσια έσοδα”, “έσοδα προϋπολογισμού”, “έσοδα αποκρατικοποιήσεων“, “εφορία“.
EPUD – “δημόσιες δαπάνες”, “δαπάνες δημοσίου”, “κρατικές δαπάνες”, “δαπάνη γενικής κυβέρνησης”, “πρωτογενής δαπάνη”, “εξοπλιστική δαπάνη”, “δημόσια επένδυση”, “προϋπολογισμός”, “κρατικό χρέος”, “δημόσιο χρέος”, “οφειλές δημοσίου”, “μεταβιβαστικές πληρωμές”, “δημόσια κατανάλωση”, “επιχορήγηση”,”επίδομα”, “πτώχευση της χώρας”, “πτώχευση της Ελλάδας”, “χρεοκοπίας της χώρας”, “χρεοκοπία της Ελλάδας”.
EPUF – ένωση των λέξεων των κατηγοριών EPUT, EPUD
EPUC – “συναλλαγματική ισοτιμία”, “ισοτιμία του ευρώ”, “δραχμή”, “ζώνη του ευρώ”, “ευρωζώνη”, “ανατίμηση”, “υποτίμηση”, “εθνικό νόμισμα”, “οικονομική νομισματική ένωση”, “grexit”, “έξοδος από το ευρώ”.
EPUB – “τράπεζα”, “τραπεζικό σύστημα”, “τραπεζικός κλάδος”, “τραπεζικός τομέας”, “δάνειο”, “καταθέσεις”, “διατραπεζική αγορά”, “επιτόκιο χορηγήσεων”, “επιτόκιο καταθέσεων”.
EPUP – “σύνταξη”, “εφάπαξ”, “ασφαλιστικό σύστημα”, “το ασφαλιστικό”, “ασφαλιστικό ταμείο”, “ίδρυμα κοινωνικών ασφαλίσεων”, “κοινωνική ασφάλιση”, “ρήτρα μηδενικού ελλείμματος”, “ασφαλιστική μεταρρύθμιση”, “ασφαλιστική εισφορά”, “κεφαλαιοποιητικό σύστημα”, “διανεμητικό σύστημα”.
Οι ελληνικές λέξεις εμφανίζονται σε διαφορετικούς χρόνους και πτώσεις και μερικές φορές σε συντομευμένη μορφή. Όλες οι μορφές χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των δεικτών, με εξαίρεση τη λέξη “δραχμή”, η οποία χρησιμοποιείται μόνο στον ενικό για την κατασκευή του EPUC, καθώς ο πληθυντικός της υποδηλώνει τη λογιστική μονάδα μέτρησης της χρηματικής αξίας, η οποία δεν συνδέεται απαραίτητα με νομισματική αβεβαιότητα.